Wykład A. Kryżaniwskiego

Zapraszamy 5 maja (poniedziałek) 2025 roku, godz. 17:00
do siedziby Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego (ul. Jezuicka 6/8, 00-281 Warszawa)
na wykład inż. Andrzeja Kryżaniwskiego

„WĘGIERSKIE CZASY”
W MENNICY LWOWSKIEJ (1371-1386)

W październiku 1370 roku zmarł król Polski Kazimierz Wielki. Na mocy umowy sukcesyjnej tron Polski objął Ludwik Węgierski,
tworząc personalną unię Polski i Węgier. Ruś Halicką Ludwik od razu zaczął traktować jak własną rodową dzielnicę.
W numizmatycznym sensie okres węgierski mennicy lwowskiej rozpoczął się w 1371 r., kiedy to wybito w niej zagadkową miedzianą
monetę z inicjałem „K” na awersie, bitą bez wątpienia starym zachowanym stemplem awersu z czasów kazimierzowskich, i nowym
stemplem rewersu z małym inicjałem „L” lub literą „L” o innym znaczeniu pod koroną. Po tej emisji, w 1372 r. we Lwowie przystąpili
do masowego bicia srebrnych groszyków i miedzianych denarów z inicjałem Władysława Opolczyka w czterołukowej obwódce, którego
Ludwik Węgierski mianował swoim namiestnikiem i księciem Rusi. Metrologicznie produkcja mennicy lwowskiej za Władysława Opolczyka,
w pierwszym okresie jego rządów, odpowiadała poprzednim standardom, ustalonym jeszcze za Kazimierza Wielkiego:
zawartość srebra w dwóch groszykach była równa wartości jednego praskiego grosza, 60 miedzianych monet lwowskich równało się
jednemu groszykowi, a zysk mennicy z emisji miedzianych denarów stanowił jedną trzecią wartości miedzianego kruszcu.
„Węgierskie czasy” w mennicy lwowskiej zamyka powrót, w prawie awanturniczy sposób, Władysława Opolczyka do Lwowa w 1386 roku
i emisja jego srebrnych groszyków nowego typu, z rodowym górnośląskim orłem na awersie w kołowej obwódce, oraz miedzianych denarów
z inicjałem „W” pod koroną na rewersie – co razem można traktować jak próbę manifestacji samorządnego władania Rusią Halicką.
W tym 15-letnim okresie mieści się emisja pięciu różnych typów groszyków z inicjałami Władysława Opolczyka z lat 1372-1378,
dwóch typów groszyków z inicjałami Ludwika Węgierskiego z lat 1379-1382 i prawdopodobna kontynuacja bicia miedzianych denarów
Ludwika Węgierskiego nawet po jego śmierci, w tym też bezimiennych z wizerunkiem korony po obu stronach monety.
W tym też okresie odbywały się celowe zmiany metrologii srebrnych i miedzianych monet, z ciągłym zmniejszaniem masy groszyków,
i odwrotnie – ze zwiększaniem masy miedzianych denarów. W 1386 roku parytet monet srebrnych i miedzianych jak 1:60, a jeden
praski grosz równy dwóm groszykom nie uległ zmianie, lecz zysk mennicy z bicia miedzianych denarów zmalał do zera, czyli odstąpiono
od poprzedniej fiskalnej praktyki. Ale kiedy zmieniano te standardy – jeszcze za czasów Ludwika Węgierskiego, czy już przy powtórnych rządach
Władysława Opolczyka – oto kwestia, która wymaga wnikliwego badania metrologicznego.